Foracheim 1248- Alltagsleben im mittelalterlichen Regnitztal
Foracheim 1248- Alltagsleben im mittelalterlichen Regnitztal Foracheim 1248- Alltagsleben im mittelalterlichen Regnitztal Foracheim 1248- Alltagsleben im mittelalterlichen Regnitztal  
Foracheim 1248- Alltagsleben im mittelalterlichen Regnitztal
 

Spätmittelalterliche Färbemittel

Die folgende Tabelle gibt einen Überblick über die wichtigsten Rezeptsammlungen des Spätmittelalters aus dem deutschsprachigen Raum. Dabei fokussiere ich hier allerdings nur auf die Färbemittel, nicht auf die zu erzielende Wirkung, Vorbereitung und Kombination mit anderen Färbemitteln.

Dabei möchte ich hier lediglich einen groben Abriss geben. Im Detail ist stets darauf zu achten, in welchem Kontext der genannte Farbstoff zu sehen ist. Für weitere Informationen verweise ich auf die Literatur.

Name
Innsbrucker Handschrift
Böhmische Handschrift (München)
Nürnberger Handschrift (Greifswald)
Bamberger Handschrift
Ober- deutsches Färbe-büchlein
Maister Hannsen, des von wirtenberg koch
Tegernseer Handschrift
Colmarer Kunstbuch
Regensburger Handschrift (Johannes Kaurhamer)
Zisterzien-serkloster Leubus
Süd- deutsche Handschrift (Heidel- berg)
Wolfen-bütteler Handschrift
Böhmische Handschrift (Nürnberg)
Trierer Malerbuch
Nürnberger Kunstbuch
Mittel-alterliches Hausbuch
Bairisches Färbe-büchlein
Liber illuminis-tarum, Kloster Tegernsee
Datierung
um 1330
um 1400
um 1430
1. Hälfte 15. Jhdt.
1. Hälfte 15. Jhdt.
1460
1464-1473
1478
15. Jhdt., 1483?
15. Jhdt.
15. Jhdt.
15. Jhdt.
2. Hälfte 15. Jhdt.
2. Hälfte 15. Jhdt.
3. Drittel 15. Jhdt.
3. Viertel 15. Jhdt.
4. Viertel 15. Jhdt.
2. Hälfte 15. Jhdt., bis 1512
Ahornlaub
x
 
 
 
x
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
x
x
Alkanna
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
x
Apfelbaumrinde
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
x
 
 
 
 
 
 
x
Attichbeeren
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
x
 
 
 
x
 
x
x
Attichblätter
x
 
 
 
 
x
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Auripigment
x
 
x
 
 
 
 
 
 
 
x
 
 
 
 
 
 
 
Berberitze
x
x
 
 
x
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
x
Brasilholz
x
x
 
 
x
 
x
x
x
 
x
x
 
 
x
 
x
x
Erlenrinde
 
x
 
 
x
 
x
x
 
 
x
 
 
x
x
 
x
x
Färberscharte
x
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
x
x
 
Galläpfel
x
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
x
 
x
 
x
Gelbe Blumen*
 
x
 
 
x
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
x
 
Gerbstoffschwarz
 
x
 
 
x
 
x
 
 
 
 
 
 
 
x
 
 
x
Grünspan
x
x
x
 
 
 
 
 
 
x
x
 
x
x
x
 
x
x
Heidelbeeren
 
 
 
 
x
 
 
x
 
x
x
 
 
x
x
 
x
x
Himbeeren
 
 
 
 
x
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Holunderbeeren
x
 
 
 
 
 
 
 
 
 
x
 
 
x
 
 
x
x
Indigo
 
 
 
 
x
 
 
 
 
 
x
 
 
 
x
 
x
x
Krapp
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
x
 
Kornblume
x
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
x
x
Kreuzdornbeeren
 
 
 
x
x
x
 
x
 
 
x
 
 
 
x
 
x
x
Lackschildlaus
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
x
Lasur
x
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Ligusterbeeren
 
x
 
 
 
 
 
 
 
 
x
 
 
 
 
 
 
 
Lilien
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
x
 
 
 
 
 
 
x
Lorbeer
 
 
 
 
 
 
x
 
 
 
 
 
 
 
 
 
x
 
Mennige
x
 
 
 
x
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
x
 
Mohnblüten
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
x
Pflaumenbaumrinde
 
 
 
x
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Ruß
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
x
 
 
 
 
 
Saflor
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
x
 
 
 
x
 
 
x
Safran
 
x
 
 
x
 
 
 
 
 
x
 
 
 
 
 
x
x
Sandelholz
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
x
Saftgrün**
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
x
 
 
 
x
 
x
 
Schöllkraut
 
x
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Waid
 
 
 
 
 
 
 
x
 
 
x
 
 
 
x
x
 
 
Walnussschale
x
x
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
x
Weidenrinde
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
x
 
 
 
 
 
 
 
Ysop
 
 
 
 
x
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
x
 
Zinnober
x
 
 
 
 
 
 
 
 
 
x
 
 
 
 
 
x
 

* z.B. Färberwau
** Solanum, Raute, Schwertlilie, Wacholder, Ysop



Stand 19.07.2012 00:50:11 Uhr